از رد تا پذیرش اسباب‌بازی در تاریخ دوران اسلامیِ ایران

منابع کمی به ذکر تاریخچه اسباب بازی پرداخته‌اند، اما می‌توان این تاریخچه را در کشور خودمان به پیش از دوران اسلامی و پس از آن تقسیم‌بندی کرد چراکه علی‌رغم برخی مخالفت‌ها، در نهایت بازی و اسباب‌ِ آن در این دوره هم با شیوه‌ای دیگر در میان زندگی ایرانیان راه خود را پیدا کرد. در این گزارش تاریخچه اسباب‌بازی در دوران اسلامی در ایران را بررسی کرده‌ایم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش ایسنا، در سده‌های نخست اسلامی، بازی و استفاده از اسبابِ مربوط به آن، با مخالفت‌هایی روبه‌رو بود چراکه تصور می‌شد انسان را از رسالت اصلی خود دور می‌کند و از این رو برخی از علما، بازی و سرگرم شدن به ابزار‌های مرتبط با آن را تقبیح کردند؛ هرچند از سویی دیگر، آراء متفاوتی برای ساخت و کاربرد اسباب‌ِ بازی وجود داشت.

البته اختلاف نظر درباره بازی‌ها و اسباب‌بازی‌ها در دوران اسلامی را می‌توان با این دلیل توجیه کرد که از آنجایی که برخی بازی‌ها در گذشته ابزار قمار و وسیله بُرد و باخت شمرده می‌شدند که سبب ترکِ کار، ایجاد سستی و رفتار‌های ناشایست در جامعه می‌شد و یا به دلیل آنکه برخی از بازی‌ها مانند «کبوتربازی» برای مردم ایجاد مزاحمت می‌کرد، گاهی فرمانروایان دستور تحریم این بازی‌ها را صادر می‌کردند.

نکوهش بازی‌های مبتنی بر شانس و اقبال

هرچند برخی از بازی‌هایی که گمان می‌رفت انسان را از فطرت اصلی خود دور می‌کند، از دوران پیش از اسلام نیز مورد نکوهش قرار داشته؛ به عنوان مثال یکی از بازی‌های کهن ایرانی که برای اولین بار در خاورِ نزدیک و در جوامع نوسنگی ظهور یافت و سپس به سایر جوامع گسترش پیدا کرد، «قاپ‌بازی» است. خاستگاه این بازیِ مبتنی بر بخت و اقبال را دوران زندگی شُبانی و از سرگرمی‌های چادرنشینانِ فلات ایران می‌دانند که به تدریج به سایر نقاط کشور هم رسیده است. بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی و حفاری‌های انجام شده، این بازی در میان کودکان و نوجوانان و به‌ویژه پسران جریان داشته داشته، اما به مرور در میان بزرگسالان هم فراگیر شده است.

تصویری از قاپ

قاپ، یکی از هفت قطعه‌ی استخوانِ مچ پای گوسفند و بز است که در فاصله‌ی بین دو قوزک قرار دارد و به شکل مکعب‌مستطیل است که مردم مناطق مختلف ایران از گذشته‌های دور شرایط و دستورالعمل خاصی برای بازی با آن در نظر گرفته بودند و در اوقات فراغت برای سرگرم شدن و گذران وقت «قاپ‌بازی» می‌کردند؛ یک بازی بر اساس شانس و شرط‌بندی که هرچند آن زمان پول یا کالای ارزشمندی واسطه بازی نبوده است اما، ایرانیان هم سپردن بخت و سرنوشت خود به خوب و بد آمدنِ یک تکه استخوان را نکوهیده‌اند.

از طرفی علی‌رغم تحریمِ برخی آداب و بازی‌ها در دوران اسلامی، مردم جوامع مختلف ایران همچون گذشته به آن‌ها پایبند بودند؛ چنانچه بر اساس متون تاریخی و ادبی به جا مانده از سده‌های مختلف اسلامی، مشخص می‌شود که بسیاری از پیکره‌ها و تندیس‌هایی که در دوران پیش از اسلام برای مراسم‌های آیینی ساخته می‌شد، در دوره اسلامـی با کنار رفتن جنبه تقدس، از آن‌ها به عنوان ابزار و اسباب سرگرمی کودکان استفاده می‌شد.

مدارا و رواج مجدد اسباب‌بازی‌ها

گاهی نیز با وجود دستوراتی درباره نهی از عروسک‌سازی و خرید و فروش آن، با مدارا نسبت به بازار‌ها و دکان‌های خرید و فروش اسباب‌بازی برخورد می‌شد و پیشه‌وران صورتک‌های حیوانات، شمشیر و سپر چوبین، بوق سفالین و تندیسک‌هایی در مناسبت‌هایی مانند نوروز و جشن سده برای کودکان می‌ساختند و در بازار می‌فروختند. همچنین چوگان‌بازی یا گوی‌بازی که پیشینه آن به روزگاران کهن می‌رسد، نیز به عنوان بازی کودکان و بزرگسالان در دوره اسلامی رواج داشت.

بخشی از این گزارش با استفاده از اطلاعات «مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی» و «مجله انسان‌شناسی، سال دوازدهم شماره ۲۰» نوشته شده است.

منبع: فرارو

کلیدواژه: اسباب بازی ایران باستان قیمت طلا و ارز قیمت خودرو قیمت موبایل دوران اسلامی اسباب بازی بازی ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۷۶۶۵۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سازمان هلال احمر کاملا مردمی است

به گزارش خبرنگار مهر، «محمدباقر قالیباف» صبح امروز (چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت ماه) در همایش رؤسای شعب هلال احمر سراسر کشور به مناسبت روز جهانی هلال احمر و صلیب سرخ، اظهار کرد: یکی از نقش‌های بی‌بدیل هلال احمر در دوران جنگ این بود که با همکاری صلیب سرخ وضعیت افرادی را که در دوران جنگ مفقود می‌شدند، پیگیری می‌کرد.

وی متذکر شد: هلال احمر هم در دوران جنگ با مجاهدت‌هایی که داشت و هم پس از دوران جنگ در رسیدگی به آزادگان و ارائه خدمات به آنها خوش درخشید.

قالیباف تصریح کرد: امیرالمومنین علی (ع) می‌فرمایند اگر می‌خواهید فعالیت شما روز به روز گسترده‌تر شود و مؤثرتر واقع شود باید به این سه نکته توجه کنید؛ اول کوچک شمردن خدمت تا زمانی که خداوند آن را بزرگ کند، دوم پنهان داشتن آن تا زمانی که خداوند آن را آشکار کند و سوم شتاب در برآوردن نیاز حاجتمندان. این امر برخاسته از مکتب قرآنی و اهل بیت ما است که همان جهت‌گیری الهی و اخلاقی در خدمت به مردم است و از افتخارات نظام جمهوری اسلامی ایران است. بی‌شک عزیزترین افراد کسانی هستند که با این روحیه کار خود را انجام می‌دهند.

رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: ما عظمت کار و اثرگذاری کار عزیزان در حوزه هلال احمر به ویژه جوانان را که بدون هیچ چشمداشتی در این سازمان خدمت می‌کنند، درک می‌کنیم. این سازمان کاملاً مردمی بوده و از دل مردم برخاسته است، ما هم در مجلس شورای اسلامی وظیفه خود را نسبت به این عزیزان می‌دانیم و به یکایک آنها افتخار می‌کنیم.

قالیباف گفت: ان‌شاءالله همه مجموعه‌های کشور ظرفیت‌های خود را در اختیار این سازمان قرار دهند. ما هم در بودجه و در برنامه هفتم توسعه تلاش کردیم تا بتوانیم به این سازمان کمک کنیم تا در پایان برنامه هفتم توسعه بتواند در رتبه اول هلال احمر در سطح جهانی هم از بُعد سرعت و هم از بُعد دقت قرار گرفته و وظایف خود را انجام دهد. ما در مجلس شورای اسلامی نیز به همراه فراکسیون هلال‌احمر در کنار شما هستیم.

وی اظهار کرد: یک نکته‌ای که می‌خواهم به مسؤولان این سازمان بگویم این است که هرگز از ظرفیت‌ها و فناوری‌های سخت‌افزاری برای بهبود و اثرگذاری بیشتر در این سازمان غفلت نکنند. توجه به فناوری‌های اجتماعی در کنار فناوری‌های سخت و زیرساختی در مجموعه هلال‌احمر امری بسیار مهم و کلیدی است.

رئیس مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: امیدوارم از ظرفیت فناوری‌های اجتماعی و نیروهای خلاق و توانمند در این حوزه غافل نشویم تا بتوانیم کار را اثرگذارتر با کمترین هزینه و بیشترین خروجی پیش ببریم.

کد خبر 6100114 زهرا علیدادی